!"#2 OOIT VERANDER? WAT SOU JY VERANDER? SAL ONS W ˆ ERELD WAT MOET VERANDER? WAT SAL VERANDER? JULIE 2012

Transcription

1 !"#2 JULIE 2012 SAL ONS W ERELD OOIT VERANDER? WAT SOU JY VERANDER? WAT MOET VERANDER? WAT SAL VERANDER?

2 !"#2 GEMIDDELDE OPLAAG UITGEGEE IN 84 TALE SAL ONS W ERELD OOIT VERANDER? 3 Watsoujy verander? 4 Watmoet verander? 9 Watsal verander? 10 Seegoggas om aan te smul 13 Hulp vir kinders wat treur 16 Jongmense vra Is ons meer as net vriende? Deel 2 20 Ons beskou die wereld 21 Van ons lesers 22 Die Bybel n Boek van akkurate profesie Deel 3 25 Is dit ontwerp? Die watersalamander se selfvernuwende lens ARMOEDE MISDAAD HONGER SIEKTE 26 Die Bybel se beskouing Wie kan ons wereld verander? 28 SealtydDankie! ONGEREGTIGHEID 30 Vir gesinsbespreking 32 n Veranderde wereld Sal jy dit ooit sien?

3 OORLOG % Wat sou jy verander? Wat omtrent ons w ereld ontstel jou die meeste? BESOEDELING Watter van die volgende dinge sou jy die graagste wou sien?. VREDE TUSSEN NASIES VOOROORDEEL BEKOSTIGBARE EN BETER GESONDHEIDSORG N EINDE AAN DISKRIMINASIE VOLOP KOS EN DRINKWATER VEILIGE WOONBUURTE N SKOON OMGEWING GEREGTIGHEID VIR ALMAL Sal jou droom van n veranderde wereld ooit verwesenlik word? Party sou sedatdit van regerings afhang. Kan wereldheersers ons wereld n beter plek maak? Wat toon die feite? 3

4 Wat moet verander? Regering is nie die oplossing vir ons probleem nie; regering is die probleem. Ronald W. Reagan, in sy intreerede as die 40ste president van die Verenigde State. MEER as drie dekades het al verloop sedert Ronald Reagan hierdie stelling gemaak het. Op daardie stadium het die Verenigde State voor n yslike uitdaging te staan gekom n grootskaalse ekonomiese krisis, soos Reagan dit genoem het. In die geskiedenis van ons land was inflasie nog nooit so hoog en het dit nog nooit so lank geduur nie, het hy verduidelik. Ons voeg al dekades lank die een tekort by die ander, en sodoende verpand ons ons toekoms en di e van ons kinders vir die tydelike gerief wat ons nou geniet. As ons so voortgaan, sal hewige maatskaplike, kulturele, politieke en ekonomiese beroeringe beslis ons voorland wees. Die prentjie wat Reagan geskilder het, was dalk droewig, maar hy was nie heeltemal pessimisties nie. Hy het gese: Ons huidige ekonomiese probleme het oor etlike dekades ontstaan. Dit sal nie binne dae, weke of maande weggaan nie, maar dit sal weggaan. Ons kursiveer. Hoe lyk die situasie vandag? In 2009 het n verslag van die Amerikaanse Departement van Behuising en Stedelike Ontwikkeling gese: n Toenemendeaantalmense...salmoontlikly as gevolg van n oorbelaste infrastruktuur, onvoldoende behuising en verouderde gesondheidstelsels. Trouens, UN-HABITAT [ n agentskap van die Verenigde Nasies] voorspel dat een uit drie mense binne drie dekades in n byna hopelose situasie sal verkeer sonder sanitasie en skoon water en blootgestel aan die naderende gevolge van klimaatsverandering, wat die verspreiding van siekte en moontlike pandemies sal bevorder. n W ereldwye probleem Dink aan die volgende vrae, ongeag waar jy woon: Meen jy dat jy groter finansiele sekerheid geniet as n dekade gelede?!"#2 4 HIERDIE TYDSKRIF WORD UITGEGEE om diehelegesinintelig.dittoonhoeom vandag se probleme die hoof te bied. Dit lewer verslag oordienuus,vertelvanmenseinbaielande,ondersoek godsdiens en die wetenskap. Maar dit doen nog meer. Dit delf dieper as die oppervlak en wys op die ware betekenis van aktuele gebeure; tog bly dit altyd neutraal wat die politiek betref en verhef dit nie een ras bo n ander nie. Maar bowenal bou hierdie tydskrif vertroue op in die Skepper se belofte van n vreedsame en veilige nuwe wereld wat die huidige bose, wettelose stelsel van dinge binnekort gaan vervang. Hierdie publikasie word nie verkoop nie. Dit word voorsien as deel van n wereld- wye Bybelonderrigtingswerk wat deur vrywillige bydraes ondersteun word. Tensy anders aangedui, kom Skrifaanhalings uit die Nuwe Wereld-vertaling van die Heilige Skrif. Die afkorting NW staan vir die Engelse New World Translation of the Holy Scriptures With References. Awake! (ISSN X) is published monthly by Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.; L. Weaver, Jr., President; G. F. Simonis, Secretary- Treasurer; 25 Columbia Heights, Brooklyn, NY Printed in South Africa by Watch Tower Bible and Tract Society, 1 Robert Broom Drive East, Rangeview, Krugersdorp, Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania. Alle regte voorbehou. Vol. 93, No. 7 Monthly AFRIKAANS

5 100% 75% 50% 25% 0% Wat sal jongmense graag omtrent die wereld wil verander? Volgens die webwerf 4children.org het n opname wat in Brittanje onder ongeveer kinders tussen die ouderdomme van 4 en 14 gedoen is, getoon dat hulle die volgende sou doen: AARDVERWARMING STOPSIT TOESIEN DAT ALMAL GELYK BEHANDEL WORD OORLOG BE EINDIG ARMOEDEUITDIEWEGRUIM N EINDE MAAK AAN HONGER n Opname wat in 2009 deur die Bertelsmann-stigting in Duitsland onder sowat 500 jongmense tussen die ouderdommevan14en18gedoenis, het aan die lig gebring wat hulle grootste bekommernisse is. W ERELDWYE EPIDEMIES EN SIEKTES GEBREK AAN KOS EN DRINKWATER KLIMAATSVERANDERING EN OMGEWINGSVERNIETIGING ARMOEDE Terrorisme en bevolkingsgroei is van die probleme waaroor die jongmense nie juis bekommerd is nie. Selfs die finansiele krisis is nie vir hulle so belangrik nie. Volgens die Bertelsmann-stigting is dit moontlik die geval omdat hierdie jongmense nog nie in die werklike lewe deur hierdie probleme geraak is nie. Dink jy dat die gesondheidsorg wat vir jou en jou gesin beskikbaar is, voldoende is? Lewe jy nou in n skoner en beter omgewing as voorheen? As jy aan die toekoms dink, kan jy jou voorstel dat sake oor die volgende 10, 20 of 30 jaar sal verbeter? n Sosiale kontrak Baie regerings volg n beleid wat n sosiale kontrak genoem word n geskrewe of onuitgesproke ooreenkoms tussen heersers en burgers wat die regte en pligte van albei partye bepaal. Byvoorbeeld, daar word oor die algemeen van burgers verwag om die wette van die land te gehoorsaam, belasting te betaal en tot n veilige omgewing by te dra. En heersers belowe gewoonlik dinge soos voldoende gesondheidsorg, gelykheid en ekonomiese sekerheid. Hoe vaar regerings op hierdie drie gebiede? Kyknadiebewyseopdievolgendedriebladsye. TALE: Afrikaans, Albanees, Amharies, Arabies, Armeens, Bislama, Bulgaars, Cebuano, Chichewa, Chinees (Tradisioneel) (oudio net in Mandaryns), Chinees (Vereenvoudig), Chitonga, Cibemba, Deens, Duits, Engels, Estnies, Ewe, Fidjiaans, Fins, Frans, Georgies, Goedjarati, Grieks, Hebreeus, Hiligaynon, Hindi, Hongaars, Ibo, Iloko, Indonesies, Italiaans, Japannees, Joroeba, Kanarees, Kinyarwanda, Kirgies, Kirundi, Koreaans, Kroaties, Letties, Lingala, Litaus, Malabaars, Malgassies, Maltees, Masedonies, Mianmees, Nederlands, Noors, Oekra ıns, Oerdoe, Pandjabi, Pools, Portugees, Rarotongaans, Roemeens, Russies, Samoaans, Sepedi, Serwies, Shona, Silozi, Singala, Slowaaks, Sloweens, Spaans, Suid-Sotho, Swahili, Sweeds, Tagalog, Tamil, Thai, Tok Pisin, Tongaans, Tsjeggies, Tsonga, Tswana, Turks, Twi, Vietna- mees, Xhosa, Yslands, Zulu CD is ook beskikbaar. CD (MP3-formaat) is ook beskikbaar. Oudio-opnames is ook beskikbaar by WIL JY GRAAG VERDERE INLIGTING OF N GRATIS TUISBYBELSTUDIE HE? Stuur asseblief jou versoek aan Jehovah se Getuies by een van die adresse hieronder. Vir n volledige lys adresse, sien Amerika, Verenigde State van: 25 Columbia Heights, Brooklyn, NY Australie: PO Box 280, Ingleburn, NSW Brittanje: The Ridgeway, London NW7 1RN. Ghana: P. O. Box GP 760, Accra. Kanada: PO Box 4100, Georgetown, ON L7G 4Y4. Kenia: P.O. Box 21290, Nairobi. Malawi: Box 30749, Lilongwe 3. Mosambiek: Caixa Postal 2600, Maputo. Nigerie: P.M.B. 1090, Benin City , Edo State. Suid-Afrika: Privaatsak X2067, Krugersdorp, Zambie: Box 33459, Lusaka Zimbabwe: Private Bag WG-5001, Westgate. Ontwaak! Julie

6 Voldoende gesondheidsorg Wat mense graag wil sien: Bekostigbare behandeling en doeltreffende geneesmiddels. Die werklikheid: n Verslag oor sanitasie en higiene wat deur die We- reldbank vrygestel is, sedat 6000kinderselkedag doodgaan weens siektes wat verband hou met onvoldoende sanitasie, swak higiene en onveilige water. Diarree alleen eis elke 20 sekondes die lewe van n kind. n Omvattende ondersoek wat in 2008 deur die We- reldgesondheidsorganisasie (WGO) gedoen is oor die voorsiening van gesondheidsorg in ryk en arm lande, het aan die lig gebring dat daar n ernstige wanverhouding bestaan en dat daar nie voldoen word aan toenemende verwagtinge dat gesondheidsorg mensgeorien- teerd, regverdig, bekostigbaar en doeltreffend moet wees nie. Twee jaar later het die WGO bevind dat regerings regoor die wereld sukkel om vir gesondheidsorg te betaal. Namate bevolkings ouer raak, meer mense aan chroniese siektes ly en nuwe en duurder behandelings hulle verskyning maak, skiet die koste van gesondheidsorg die hoogte in. Daar was ook n onverwagse verwikkeling wat gesondheidsorg betref: Sogenaamde wonderkure werk moontlik nie meer nie. Siektes waaraan miljoene mense jare gelede gesterf het, soos melaatsheid en tering, is hokgeslaan deur antibiotika, waarvan die eerstes in die 1940 s verskyn het. Maar die WGO se verslag World Health Day 2011 se: Patogene wat teen geneesmiddels bestand is, verskyn en versprei al hoe vinniger. Al hoe meer noodsaaklike geneesmiddels raak ondoeltreffend. Die arsenaal van geneesmiddels krimp. Wat moet verander: Ons moet die vervulling sien van die Bybelprofesie wat die tyd voorspel wanneer geen inwoner sal se: Ek is siek nie. Jesaja 33:24. 6 Ontwaak! Julie 2012

7 Geregtigheid en gelykheid Wat mense graag wil sien: n Einde aan vooroordeel teen minderheidsgroepe en die mishandeling van vroue; n balans tussen die twee uiterstes rykdom en armoede. Die werklikheid: n Vername burgerregte-organisasie in die Verenigde State het gese: Geweld wat gerig is teen individue, plekke van aanbidding en gemeenskapsinstellings as gevolg van vooroordeel op grond van ras, godsdiens, seksuele orientasie of nasionaliteit, kom steeds gans te veel voor en bly n ernstige probleem in Amerika. Wereldwyd word miljoene vroue steeds onderwerp aan ongeregtigheid, geweld en ongelykheid by die huis, bydiewerkenindiesamelewing,s e n persverklaring van die Verenigde Nasies wat gebaseer is op die verslag Progress of the World s Women: In Pursuit of Justice. Byvoorbeeld, in Afganistan ontvang sowat 85 persent van vroue geen mediese bystand tydens kindergeboorte nie. In Jemen is daar geen wette teen gesinsgeweld nie. In die Demokratiese Republiek van die Kongo word gemiddeld meer as duisend vroue elke dag verkrag. InOktober2011hetdieVNsesekretaris-generaal Ban Ki-moon gese: Ons wereld is vol verskriklike teenstrydighede. Daar is baie kos, maar n miljard mense ly honger. n Paar geniet n oordadige lewenstyl, maar te veel ander lewe in armoede. Daar is yslike spronge in geneeskunde, terwyl moeders elke dag tydens kindergeboorte sterf... Miljarde word bestee aan wapens om mense dood te maak pleks van hulle te beskerm. Wat moet verander: Minderheidsgroepe en vroue moet regverdig behandel word, en diegene wat die geteisterdes van geregtigheid beroof, moet uit die weg geruim word. Jesaja 10:1, 2. 7

8 Ekonomiese sekerheid Wat mense graag wil sien: Werk vir almal; finansi ele sekerheid. Die werklikheid: Die Worldwatch-instituut berig dat daar n toename is in die aantal potensiele werkers wat ekonomiese groei kan bevorder, maar dat werksgeleenthede moontlik nie teen dieselfde tempo geskep sal word nie. In die lig van die huidige ekonomiese insinking skat die Internasionale Arbeidsorganisasie (IAO) dat die aantal werklose mense in 2010 reeds 205 miljoen bereik het. Die wereldekonomie staan op die drumpel van n nuwe en erger werksresessie wat tot maatskaplike onrus kan lei, het die Internasionale Arbeidsorganisasie (IAO) gewaarsku, se nbbc-nuusberig. Die onlangse verslapping in groei dui daarop dat slegs die helfte van die werksgeleenthede wat nodig is, geskep sal word.... Die groep [IAO] het ook bepaal in watter mate mense ontevrede is oor werkstekorte en kwaad is omdat hulle meen dat die las van die krisis nie regverdig versprei is nie. Dit het gese dat baie lande, veral di eindieeuendiearabiese streek, moontlik met maatskaplike onrus te kampe sal he. In die Verenigde State beloop die gemiddelde kredietkaartskuld nou meer as $ [R86 000], drie keer meer as in 1990, sedieboekthe Narcissism Epidemic, uitgegee in Volgens die skrywers maak baie mense skuld bloot om die indruk te skep dat hulle ryk is. Amerikaners sien mense met spoggerige motors en klere en neem aan dat hulle ryk moet wees, sedieboek. In werklikheid kan jy eerder aanneem dat hulle in die skuld is. Wat moet verander: Daar moet vir almal werk wees, en mense moet n gebalanseerde beskouing van geldbesteding he. Die Bybel erken dat geld as n beskerming dien, maar dit waarsku ook: Die liefde vir geld is n wortel van allerhande skadelike dinge. Prediker 7:12; 1Timoteus6:10. Die inligting op bladsye 4 tot 8 gee ons dalk die idee dat ons die toekoms nie met vertroue tegemoet kan gaan nie. Maar die situasie is nie hopeloos nie. Ons wereld sal ten goede verander maar nie danksy die pogings van menseregerings nie. 8 Ontwaak! Julie 2012

9 Wat sal verander? Nasie sal nie teen nasie die swaard ophef nie. Geen inwoner sal se: Ekissiek nie. Die dood sal daar nie meer wees nie. DIE stellings hierbo klink dalk te goed om te glo. Maar ons kan seker wees dat dit nie net wensdenkery is nie. Waarom? Want dit is nie die lee beloftes van politieke leiers watmagteloosisomonsw ereld te verander nie. Trouens, die beloftes wat hierbo aangehaal word, word in die Bybel gevind. Baie mense meen dat die Bybel n ou boek is wat nie op ons tye van toepassing is nie. Is dit wat jy glo? Indien wel, kan jy die Bybel gerus n bietjie noukeuriger ondersoek. Die feit is dat die Bybel die enigste heilige boek is waarin die mensdom se geskiedenis tot heel aan die begin teruggevoer word. Dit verduidelik die volgende: Hoe die mensdom in so n benarde toestand beland het. Romeine 5:12. HoeGoddiesituasiesalregstel. Johannes 3:16. Waarom regerings nie ons wereld kan verander nie. Jeremia 10:23. Waarom ons kan vertrou op God se belofte om dit te doen. Josua 23:14. Sal God die mensdom werklik bevry van honger, oorlog, siekte en die dood? Dit is nie moeilik om te glo as jy die volgende aanvaar nie: 1. God het ons geskep. 2. Hy gee vir ons om. 3. Hy het die mag om die wereld te verander. 4. Dit is sy voorneme om dit te doen. Die aanhalings boaan hierdie bladsy kom uit Jesaja 2:4, Jesaja 33:24 en Openbaring 21:4. Is daar goeie rede om hierdie vier punte te aanvaar? Jehovah se Getuies, die uitgewers van hierdie tydskrif, nooi jou om self uit te vind deur die Bybel te studeer. Dalk besit jy n Bybel, maar lees jy dit selde of glad nie. Selfs baie mense wat die Bybel lees, se dat hulle sukkel om dit te verstaan. As dit met jou die geval is, nooi ons jou om Jehovah se Getuies te vra vir n gratis tuisbybelstudie. Miljoene mense regoor die wereldvindbaatby hierdie reeling. Hoe werk dit? Een of twee van Jehovah se Getuies kan jou elke week by jou huis of op n ander gerieflike plek ontmoet om die Bybel gratis met jou te studeer. Hierdie Bybelstudiesessies sal jou help om die antwoorde te vind op vrae soos: Waarom ly ons? Waarom is menseregerings magteloos om die wereld te verander? Wat is God se Koninkryk, en hoe sal dit regkry wat menseregerings nie kan regkry nie? Vir meer inligting oor hoe jy by n tuisbybelstudie kan baat vind, kan jy in aanraking kom met Jehovah se Getuies in jou omgewing of kan jy ons webwerf besoek. Jy kan ook skryf na die gepaste adres op bladsy 5 van hierdie tydskrif. Sien ook die artikel Die Bybel se beskouing: Wie kan ons wereld verander? op bladsye 26 en 27 van hierdie tydskrif. Ontwaak! Julie

10 Seegoggas om aan te smul n Groep honger gaste sit in n restaurant in die stad New York. Met behulp van metaaleetgerei breek hulle die huidpantser van die groot insekagtige gediertes voor hulle knaphandig oop. Die gretige eters neem n happie van die sagte, soet vleis en steur hulle min aan die oe op terugtrekbare steeltjies wat hulle skynbaar van die bord af aanstaar. Wat eet hulle? Seegoggas wat kreef genoem word. 1

11 WAAROM die vergelyking met goggas? Vissermanne kon nie anders as om die ooreenkoms te sien tussen insekte en hierdie gepantserde seediere wat op die dek van hulle bote rondkruip nie. Maar daar is nog n ooreenkoms. Aan die noordoostelike kuslyn van die Verenigde State was kreef gedurende die 1700 s so talryk soos swerms insekte. Hierdie skaaldiere is gevang en op landerye as bemesting gebruik. Dit is as visaas gebruik. Dit is vir gevangenes gegee om te eet. Destyds was kreef so volop dat n groep ontstelde kontrakwerkers in daardie omgewing n regsaak gewen het waarin daar beslis is dat hulle nie meer as drie keer per week kreef vir ete gegee mag word nie! In teenstelling hiermee was kreef n seldsame lekkerny vir stedelinge wat ver van die see af gewoon het. Waarom? Want kreef bederf baie gou nadat dit doodgemaak is en kan nie gepreserveer word deur dit in te sout of te droog nie. Teen die middel-1800 s het produsente kreef egter in blikkies begin inle, en meer mense kon dus die heerlike smaak daarvan geniet. Daarbenewens het die koms van spoorwee dit moontlik gemaak om lewende krewe regoor die Verenigde State te vervoer. Gevolglik het die aanvraag na kreef die hoogte ingeskiet. Maar dit was duur om vars kreef te vervoer, en daarom kon net die rykes hierdie luukse geniet. Vandag vang vissermanne verskillende soorte kreef langs kuslyne oral in die w ereld. Die Amerikaanse kreef kom in die Atlantiese Oseaan voor, vanaf Newfoundland tot Noord-Carolina. Een van die wereld se vernaamste bronne van kreef is Maine, in die noordooste van die Verenigde State. Gaar en lewende kreef word van daar af na alle werelddele uitgevoer. Verskaffers vervoer soms tot kilogram kreef in n enkele vliegtuig. Maatskappye vervaardig winsgewende voedselprodukte wat regoor die wereld in aanvraag is, gewoonlik in groot hoeveelhede. Maar dit is nie die geval met kreef nie. Kreefvissers is oor die algemeen plaaslike inwoners wat vir hulleself werk. Hulle teel nie die kreef kunsmatig in kwekerye nie, maar vang dit in die kreef se habitat in hierdie geval, die Atlantiese Oseaan. Hoe om n kreef te vang Hoe word kreef gevang? Om hierdie vraag te beantwoord, het Ontwaak! gesels met Jack, n kreefvisser van die vierde geslag in Bar Harbor, Maine. Jack het op 17 begin kreef vang, en hy werk in dieselfde baai waarin sy oupagrootjie gewerk het. Jack se vrou, Annette, is ook in die kreefbedryf. Ek het in n familie van 1. Jack trek die kreefvanghok op 2. Annette en Jack haal die krewe deur n klein opening uit die metaalhok uit 3. Elke kreef word met n kreefmaatstok gemeet 2 3 Ontwaak! Julie

12 DIEGEVAREVAN KREEFVISSERY Kreefvissery lyk dalk soos n veilige beroep. Maar dit is nie. Die Nasionale Instituut vir Beroepsveiligheid en -gesondheid (NIOSH) se byvoorbeeld: Van 1993 tot 1997 was die sterftesyfer onder kreefvissers in Maine 14 uit elke gelisensieerde vissermanne, meer as 2,5 keer die nasionale gemiddelde (4,8 uit elke werkers) vir alle industriee. Volgens NIOSH het n ondersoek deur n Amerikaanse kuswag aan die lig gebring dat kreefvissers dikwels verstrengel raak in los toue op die dek, dan deur die vanghokke oorboord getrek word en verdrink wanneer hulle hullenievandietouekanbevryof weer aan boord kan kom nie. In n opname wat gedurende 1999 en 2000 onder 103 kreefvissers gedoen is, het byna 3 uit elke 4 gese dat hulle al in die vanghokke se toue verstrengel geraak het, hoewel nie almal daardeur oorboord getrek is nie. Veiligheidsmaatreels is aanbeveel om te verseker dat kreefvissers of die gereedskap het om hulle los te sny of in die eerste plek nie verstrengel raak nie. vissermanne ingetrou, se sy. Ek was twee jaar lank n leerling op Jack se boot, en later het ek my eie boot gekoop. Hoe vang Jack en Annette kreef? Ons neem n kreefvanghok, n reghoekige metaalhok met n klein opening, verduidelik Annette, en binne-in sit ons n netsakkie vol aas, gewoonlik haring. Die vissermanne maak n dobber aan elke vanghok vas. Elke visserman verf sy dobbers n kenmerkende kleur sodat hy dit later kan identifiseer, se Annette. Wanneer die vanghok oorboord gegooi word, sink dit tot op die seebodem, en die dobber met sy kenmerkende kleur dryf op die wateroppervlak sodat die vissermanne hulle vanghokke maklik kan vind. Ons los die vanghokke n paar dae in die water, se Annette, en dan gaan ons terug en trek ons hulle uit. As daar n kreef in is, haal ons dit uit en meet ons dit. Eerlike vissers soos Jack en Annette gooi klein krewe terug in die see; party kreefwyfies word ook vrygelaat om verder aan te teel. Dan gaan verkoop die vissermanne die lewende krewe by n nabygelee hawe. Buiten n paar groepe wat saamwerk, is daar geen getekende kontrakte nie net plaaslike vissers wat hulle vangs aan plaaslike handelaars verkoop. Soos vroeer gemeld is, word kreef gewoonlik nie kunsmatig geteel nie. Sommige kreefvissers is toestemming gegee om wyfies wat eiers dra, in te bring, se Jack. Hulle laat die eiers uitbroei en laat die krefies n bietjie groter word voordat hulle hulle in die see vrylaat. Hierdie gebruik verhoog die krewe se oorlewingsyfer. Om n kreefvisser te wees, is dalk nie die maklikste manier om n bestaan te maak of die beste manier om ryk te word nie. Maar as jy hierdie kreefvissers vra, sal hulle jou vertel van ander belonings die vryheid wat n mens geniet as jy jou eie klein besigheid besit of die tevredenheid wat dit meebring om n gemeenskaps- en familietradisie voort te sit of die genotdaarvanombydieseetewoonentewerk. Maar bowenal bring dit hierdie vissermanne groot vreugde om te weet dat honger kreefliefhebbers regoor die wereld hulle kosbare vangs van seegoggas sal geniet. 12 Ontwaak! Julie 2012

13 HULP VIR KINDERS WAT TREUR Dit is beslis nie maklik om n volwassene van die dood van n geliefde te vertel nie. Maar stel jou voor dat jy n kind moet vertel. VIR baie kinders kan die dood van n familielid of vriend verwarrend selfs skrikwekkend wees. Om n kind deur hierdie tyd te help, is moeilik, veral vir ouers wat self treur. Hulle het immers ook emosionele ondersteuning nodig. Party ouers probeer om dit vir die kind makliker te maak deur te se dat die oorledene hulle verlaat het of weggegaan het. Maar om sulke dinge te se, is misleidend en bedrieglik. Hoe kan jy dus met n kind oor die dood praat? Renato en Isabelle het voor so n uitdaging te staan gekom. Toe hulle drie-en- n-halfjarige dogtertjie, Nicolle, oorlede is, moes hulle hulle seuntjie, Felipe, wat toe vyf jaar oud was, help om haar dood te verwerk. Ontwaak!: Hoe het julle Nicolle se dood aan Felipe verduidelik? Isabelle: Ons het probeer om eerlik en heeltemal openlik daaroor te praat. Ons het hom aangemoedig om vrae te vra, en ons het dit altyd probeer beantwoord op n manier wat n kind van sy ouderdom kan verstaan. Aangesien Nicolleaan nbakteri eleinfeksieoorledeis,het ons vir hom gese dat n onsigbare goggatjie haar liggaam binnegedring het en dat die dokters dit nie kon doodmaak nie. Ontwaak!: HetjullemetFelipegepraatoor julle godsdiensoortuigings in verband met die dood? Renato: OnsisJehovahseGetuies,enons het geweet dat ons Bybelse oortuigings oor die dood Felipe sou vertroos. Die Bybel stel dit baie duidelik dit leer dat die dooies van niks bewus is nie (Prediker 9:5). Ons het gemeen dat hierdie lering sou help om enige vrese wat Felipe moontlik gehad het soos om saans alleen te slaap uit die weg te ruim. Isabelle: Die Bybel leer ook dat mense wat gesterf het, op n paradysaarde opgewek sal word. Diswatonsglo,enonshetgedinkdatonsoortuiging Felipe ook sou help. Ons het dus met hom gepraat oor wat die Bybel leer. Ons het gesels oor die Bybelverslag van hoe Jesus Ja ırus se Ontwaak! Julie

14 DEEL 1 Die boeke hieronder, wat deur Jehovah se Getuies uitgegee word, kan diegene vertroos wat n geliefde aan die dood afgestaan het. VIR VOLWASSENES: WAT LEER DIE BYBEL werklik? Hoofstuk 6: Waar is die dooies? Hoofstuk 7: Ware hoop vir jou geliefdes wat gesterf het VIR KLEIN KINDERS: My boek met BYBEL- VERHALE Verhaal 92: Jesus wek dooies op VIR OUER KINDERS: LEER BY DIE GROOT ONDERWYSER Hoofstuk 34: Wat sal gebeur as ons doodgaan? Hoofstuk 35: Ons kan wakker word uit die dood! Hoofstuk 36: Wie sal opgewek word? Waar sal hulle lewe? VIR ADOLESSENTE: Vrae wat jongmense vra antwoorde wat werk Hoofstuk 16: Is dit normaal dat ek so treur? 12-jarige dogter opgewek het. Toe het ons aan Felipe verduidelik dat Nicolle ook opgewek sal word. Dit is wat die Bybel leer. Markus 5:22-24, 35-42; Johannes 5:28, 29. Ontwaak!: Dink julle dat Felipe al hierdie inligting kon verstaan? Renato: Ja, ons dink hy kon. Kinders verwerk die dood die beste as hulle akkurate, eenvoudige, duidelike, eerlike verduidelikings gegee word. n Mens hoef nie geheimsinnig daaroor te wees nie. Die dood is n werklikheid. Ongelukkig is dit nog steeds deel van die lewe. Ouers moet hulle kinders dus leer hoe om die dood te verwerk, en ons het ook later ons jonger seun Vinicius hiermee gehelp. Ontwaak!: Het julle Felipe na die begrafnis geneem? Renato: Nadat ons die voordele en die nadele teen mekaar opgeweeg het, het ons besluit om hom nie saam te neem nie. Op sy ouderdom is n kind baie vatbaar vir indrukke. Party ouers sal natuurlik besluit om hulle kind saam te neem, en elke kind is anders wanneer dit kom by wat hy of sy kan hanteer. As n kind wel na die begrafnis geneem word, sal dit goed wees om vir hom of haar te se presies wat om te verwag. Ontwaak!: Toe Nicolle gesterf het, het julle sekerlik n baie moeilike tyd deurgemaak. Was julle bang dat julle seun julle sou sien huil? Isabelle: Ons het nooit ons gevoelens vir Felipe probeer wegsteek nie. As Jesus trane gestort het toe n geliefde gesterf het, waarom kon ons nie? (Johannes 11:35, 36). En waarom sou dit sleg gewees het as Felipe ons sien huil? Aangesien ons nie ons droefheid weggesteek het nie, het Felipe besef dat dit nie verkeerd is om te huil nie. Dis net n manier om aan emosies uiting te gee. Ons wou he dat Felipe moet voel dat hy sy gevoelens ook kon uitdruk, eerder as om dit op te krop. Renato: Wanneer n gesin n tragedie deurmaak, voel kinders dikwels onveilig. As ons as ouers dus openlik en eerlik oor ons gevoelens praat, sal ons kinders dit ook doen. Nadat ons Vir meer inligting, sien die artikel Help jou kind om droefheid te verwerk, in Die Wagtoring van 1 Julie 2008, bladsye 18-20, en die brosjure Wanneer n geliefde sterf, uitgegee deur Jehovah se Getuies.

15 mooi geluister het na wat hulle bekommer, sal ons hulle kan gerusstel en hulle vrese kan stil. Ontwaak!: Het julle enige hulp van ander ontvang? Renato: Ja, die lede van ons gemeente was n groot ondersteuning. Al die besoeke, oproepe en kaartjies wat ons ontvang het, het Felipe gehelp om te sien hoe lief hulle vir ons is en hoeveel hulle vir ons omgee. Isabelle: Ons familie was ook baie behulpsaam. N a Nicolle se dood het my pa besluit om elke oggend saam met ons ontbyt te kom eet. Dit was n blyk van sy liefdevolle ondersteuning. En dit het Felipe baie beter laat voel om sy oupa aan sy sy te he. Renato: Die geestelike aanmoediging wat ons by Christelike vergaderinge ontvang het, was van onskatbare waarde. Ons het hard probeer om by al die vergaderinge te wees, al was daar tye toe ons die trane nie kon keer nie. Dit was omdat Christelike vergaderinge baie herinneringe van Nicolle teruggebring het. Maar ons het geweet dat ons sterk moet wees, veral vir Felipe se onthalwe. Kloksgewys van links: Felipe, Renato, Isabelle en Vinicius HOE OM TE HELP Moedig jou kind aan om vrae te vra. Skep n atmosfeer waarin jou kind vryelik oor die dood en die betekenis daarvan kan praat. Vermy vae, abstrakte verduidelikings soos dat die oorledene ons verlaat het of weggegaan het. Verduidelik die dood in eenvoudige, letterlike terme. Party se eenvoudig dat die geliefde se liggaam ophou werk het en nie reggemaak kon word nie. S e vir die kind wat om by die begrafnis te verwag; verduidelik dat die oorledene niesalkansienofhoorwatgebeurnie. Moenie jou gevoelens wegsteek nie. Dit sal jou kind help om te sien dat dit natuurlik is om te treur. Onthou dat daar nie n regte manier is om te treur nie. Elke kind en elke omstandigheid is anders. Bron: Ontwaak! Julie

16 JONGMENSE VRA Is ons meer as net vriende? DEEL 2 IN ONS VORIGE NOMMER het ons twee lewenswaarhede bespreek. As jy emosioneel betrokke raak by iemand voordat jy gereed is vir n ernstige verhouding, sal een van julle seerkry. Spreuke 6:27. As jy emosioneel betrokke raak by iemand voordat jy gereed is vir n ernstige verhouding, kan jy n goeie vriendskap verloor. Spreuke 18:24. Vir meer inligting, sien die Ontwaak! van Junie 2012, bladsye IN HIERDIE NOMMER sal ons kyk na n Derde lewenswaarheid oor emosionele betrokkenheid Hoe jy kan weet of jy en iemand van die teenoorgestelde geslag meer as net vriende is LEWENSWAARHEID: As jy emosioneel betrokke raak by iemand voordat jy gereed is vir n ernstige verhouding, kan dit jou n slegte reputasie gee. Mia se: Ek het al seuns gesien wat baie meisievriende het. Hul- Van die name in hierdie artikel is verander. 16 Ontwaak! Julie 2012

17 le speel eenvoudig met hulle gevoelens. Die meisies dink dat hy in hulle belangstel, maar die seun geniet net die aandag. Iets om oor te dink: Hetsyjy nseunof nmeisieis,hoekan dit jou reputasie benadeel as jou vriendskappe met die teenoorgestelde geslag te heg is? Om mense van die teenoorgestelde geslag te SMS, is n groot slaggat. Aan die begin stuur jy nou en dan vir een persoon n SMS, maar kort voor lank stuur jy gereeld aan baie mense SMS e. Voor jy jou kom kry, gaan jy so te semet drie verskillende seuns uit, en elkeen dink hy s die spesiale een wat jy beter wil leer ken. Wanneer hulle die waarheid uitvind, kry hulle seer enjykry nreputasieas nflirt. Lara. Die Bybel se: Deur sy handelinge laat n seun [of n meisie] hom tog ken, of sy optrede suiwer en reg is. Spreuke 20:11. Die slotsom: Dit is nie verkeerd om met mense van die teenoorgestelde geslag te assosieer nie. Maar as jy nie perke stel nie, kan iemand seerkry, kan jy n goeie vriendskap verloor en kan jy jou reputasie skade aandoen. WARE VERHAAL: Ek was vriende met n seun, en ons het baie goed oor die weg gekom. Maar toe het ek agtergekom dat ons gesprekke al hoe langer en persoonliker begin raak. Ek het besef dat ons vriendskap n bietjie te heg raak omdat hy met my oor al sy probleme gepraat het. Toe het hy eendag vir my n e-pos gestuur en vir my gese dat hy romantiese gevoelens vir my het. Ek het nie geweet wat om te se nie. Aan die een kant het ek gevlei gevoel dis lekker as iemand dink jy s spesiaal. Maar aan die ander kant was ek bekommerd. Ek het geweet dat ons nie net vriende kon bly nie, want dit was duidelik dat hy gedink het ons is meer as dit. Ek het geweet dat hy seergemaak sou voel as ek vir hom sedatonste jonk is vir n romantiese verhouding. Ek het my ouers hiervan vertel, en hulle het by my tuisgebring hoe belangrik dit is dat ek en die seun ons kontak met mekaar beperk. Hierdie ondervinding het my laat besef hoe gou n verhouding wat heeltemal onskuldig was, baie ernstig kan raak. En van toe af het ek n punt daarvan gemaak om my assosiasie met die teenoorgestelde geslag te beperk, veral wanneer dit by SMS e kom. Dit help ook om eerder in groepe te kuier as om af te paar. Dan sal julle gesprekke nie te persoonlik raak nie en sal jou gevoelens vir die ander persoon nie te sterk raak nie. Elena. PERKE JULLE KAN in groepe assosieer JULLE MOENIE afpaar nie mekaar leer ken gesels dinge bespreek wat te persoonlik is nie flirt nie

18 SAAM KUIER FLIRT AAN MEKAAR RAAK HANDE VASHOU SOEN Hoe kan jy weet of n vriendskap te heg geraak het? Een manier is om jou af te vra: Het iemand van die teenoorgestelde geslag my enigste vertroueling geword? As jy en n seun werklik net vriende is, se nmeisiemet die naam Erin, moet hy nie die eerste persoon wees met wie jy elke dag wil praat of vir wiejybelangrikenuuswilvertelnie.hymoet beslis nie die een wees by wie jy emosionele vertroosting soek nie. Iets om oor te dink: Waaromkanjyindieversoekingkom om iemand van die teenoorgestelde geslag jou enigste vertroueling te maak? Maar watter gevare hou dit in? Die seuns wat ek ken, is nie my hegste vriende nie. Ek praat nie ure lank oor die foon met hulle soos ek met n vriendin sou doen nie. En daar s dinge wat ek eenvoudig nie met hulle sal bespreek nie. Rianne. WAT JOU PORTUURS S E Die Bybel se: Let op wat jy se...iemand wat onnadenkend praat, vernietig homself. Spreuke 13:3, Good News Translation. Dink hieraan: Is dit verstandig om iemand van die teenoorgestelde geslag te veel omtrent jouself te vertel? Se nou julle vriendskap loop uiteindelik dood? Sal jy spyt wees dat jy daardie persoon soveel vertel het? n Tiener met die naam Alexis som dit goed op. Sy se: Moenie iemand vermy net omdat hy of sy van die teenoorgestelde geslag is nie. Maar moet ook nie vir jouself jok en sedat julle net vriende is as julle meer as dit is nie. Bly in beheer van jou gevoelens, en jy sal baie hartseer vermy. Nog artikels uit die reeks Jongmense vra kangevindwordopdiewebwerf VRA JOU OUERS Vra jou ouers hoe hulle die twee Iets om oor te dink -vrae in hierdie artikel sal beantwoord. Verskil hulle mening van joune? Indien wel, hoe? Waarom is hulle beskouing moontlik geldig? Spreuke 1:8. Andre Hoe meer tyd jy met n meisie deurbring, hoe makliker is dit om vir mekaar gevoelens te ontwikkel en hoe meer sal sy dink dat jy in n romantiese verhouding belangstel. As jou doelwitte jou nie toelaat om nou in n verhouding betrokke te raak nie, moet jy nie die indruk skep dat jy een wil begin nie. Cassidy Oor die algemeen is ek baie uitgaande, en omdat ek saam met seuns grootgeword het, is ek op my gemak in hulle geselskap en dis nie altyd n goeie ding nie. Om n seun te behandel soos ek n vriendin sou behandel, is nie goed nie dit kan die verkeerde indruk skep. Vir my is dit baie beter om n seun te behandel soos ek my broer sou behandel!

19 N WOORDJIE AAN OUERS Onder die gepaste omstandighede is dit nie verkeerd vir jongmense om met die teenoorgestelde geslag te assosieer nie. Maar diegene wat nie gereed is vir n verhouding wat tot trou kan lei nie, moet perke stel. Vir hulle moet vriendskappe met die teenoorgestelde geslag juis dit wees vriendskappe en niks meer nie. Wat gebeur wanneer twee mense emosioneel by mekaar betrokke raak voordat hulle gereed is vir n ernstige verhouding? Enige aanvanklike opwinding lei kort voor lank tot frustrasie. Dis soos om in n motor te sit wat nie wiele het nie. Vroeer of later besef die seun en die meisie dat die verhouding nerens kan gaan nie. Party begin dalk in die geheim uitgaan n situasie wat vol sedelike slaggate is. Ander verbreek die verhouding wat albei bedrieg, seergemaak en selfs terneergedruk kan laat voel. Hoe kan jy jou adolessent help om nie te vroeg in n romantiese verhouding betrokke te raak nie en om sodoende die probleme te vermy wat daarmee gepaardgaan? Prediker 11:10. Die sleutel is openlike kommunikasie tussen jou en jou adolessent oor vriendskappe met die teenoorgestelde geslag. Dan sal jy weet en sal jy kan help as n vriendskap te heg begin raak. Party ouers ontmoedig hulle adolessent onwetend om oor hierdie deel van sy of haar sosiale lewe te praat. Kyk na wat party jongmense vir Ontwaak! gesehet. Ek wou altyd met my ma gesels het oor die seuns van wie ek hou, maar ek was bang sy sou oorreageer. Cara. Wanneer ek vir my ma gesehetdatekvan n seun hou, het sy gese: Moenie verwag dat ek by jou troue sal wees nie! pleks van: Vertel my van jou vriend. Hoekom hou jy van hom? As my ma sulke vrae gevra het, sou ek haar raad dalk makliker aanvaar het. Nadeine. Let daarenteen op die verskil wanneer ouers Sien die vorige artikel asook die Jongmense vra -artikel in die Ontwaak! van Junie geduldig geluister het en dan praktiese leiding voorsien het. My ouers het nie geoorreageer wanneer ek vir hulle vertel het van n seun van wie ek hou nie. Hulle het gese wat ek moes hoor, maar hulle het my gevoelens in ag geneem. Daarom vind ek dit makliker om na hulle raad te luister en selfs openliker met hulle te praat. Corrina. Omdat my ouers my vertel het van wie hulle gehou het toe hulle jonk was en selfs verduidelik het waarom n sekere verhouding nie uitgewerk het nie het dit my help besef dat ek openlik met my ouers kan praat as ek van iemand hou. Linette. Hou ook in gedagte dat daar soms ander redes is waarom n jong persoon te vroeg in n romantiese verhouding betrokke raak. Ek het eenkeer in die geheim met n seun uitgegaan omdat hy my gelukkig laat voel het en na my geluister het. Annette. Daar was n seun wie se geselskap ek altyd geniet het. Hy het my altyd aandag gegee, en dis my swakheid. Ek hou van aandag, of dit nou goed of sleg is. Amy. Wanneer my ouers opreg vir my sedatek mooi lyk of dat n sekere uitrusting goed aan my lyk, voel ek nie dat ek so n kompliment van n seun hoef te kry nie. Karen. Vra jou af: Hoe kan ek dit vir my adolessent makliker maak om met my te praat? Filippense 4:5. Isek gou...omtehoor,stadigomte praat? Jakobus 1:19. Wat kan ek doen sodat my adolessent nie buite die gesin na liefde en goedkeuring sal soek nie? Kolossense 3:21. Die slotsom: Help jou adolessent om te leer hoe om gepaste en probleemvrye vriendskappe met die teenoorgestelde geslag te he. Dit is n vaardigheid wat baie nuttig sal wees wanneer hy of sy volwasse is. Kolossense 3:5; 1 Tessalonisense 4:3-6. Ontwaak! Julie

20 ONS BESKOU DIE W ERELD The Troubles het sy letsels gelaat n Opname in Noord-Ierland toon dat godsdiens- en politieke konflik sy letsels gelaat het. Die konflik, wat plaaslik bekend staan as The Troubles, het byna drie dekades geduur en het twee-derdes van die bevolking aan traumatiese gebeurtenisse blootgestel. Die Universiteit van Ulster se Bamford-sentrum vir Geestesgesondheid en -welsyn het bevind dat byna 1 uit 10 mense in Noord-Ierland die een of ander tyd aan posttraumatiese stresversteuring gely het een van die hoogste voorkomssyfers ter wereld, se The Irish Times. Verhoudingsgewys, voeg die koerant by, was The Troubles een van die hewigste konflikte in die wereld, aangesien dit die lewe geeis het van een uit elke 500 van die bevolking. Uiterste weerstoestande is nou normaal In die Verenigde State kom ongewone weerstoestande al hoe meer voor. Wat voorheen as uiterstes beskou is yslike oorstromings, dodelike droogtes en ontsaglike sneeustorms is nou normaal. By n geleentheid wat deur die Unie van Besorgde Wetenskaplikes gereel is, het Katharine Hayhoe, n klimatoloog by die Tegniese Universiteit van Texas, vir kollegas gese: Ons is gewoond aan sekere weerstoestande, en deesdae gebeur daar baie dinge waaraan ons nie gewoond is nie. Hayhoe en ander deskundiges meen dat mensebedrywighede grootliks bydra tot klimaatsverandering en onvoorspelbaarder weer dwarsoor die wereld. Selfone kan help om ongewenste persoonlike interaksie te vermy 13% van mense wat n selfoon het, het [al] voorgegee dat hulle oor die foon praat sodat hulle interaksie met die mense om hulle kon vermy. PEW- NAVORSINGSENTRUM, VSA. Die afgelope vyf somers was daar volgens rekord minder seeys in die Noordpoolstreek as ooit tevore. BBC NEWS, BRITTANJE. Omtrent 47% van Afrika se bewerkbare grond is steeds onbewerk. THE WITNESS, SUID-AFRIKA. Oor die afgelope 10 jaar het 10 lande (Nederland, Belgie, Kanada, Spanje, Suid-Afrika, Noorwee, Swede, Portugal, Ysland en Argentinie) gay huwelike gewettig. FAMILY RELATIONS, VSA.

21 VAN ONS LESERS Jongmensevra...HoekanekBybelleesaangenaam maak? (April 2009) Ek is n 24-jarige vrou en ma, en ek het nog altyd gesukkel met Bybellees. Ek het die wenke in hierdie artikel begin toepas, en ek maak goeie gebruik van die uitknipvenster wat voorsien is. Nou sien ek daarna uit om die Bybel te lees. Ek kan sien hoe die Bybelboeke met mekaar verband hou en soos n pragtige tapisserie inmekaargeweef is. Ek was nog nooit so opgewonde oor Bybellees nie. Baie, baie dankie! K. T., Verenigde State n Boek wat jy kan vertrou Deel 6 (April 2011) Die artikel Rome in Bybelgeskiedenis het gese: Wat het met Jerusalem gebeur? Die Romeinse leer het onder aanvoering van Vespasianus en sy seun Titus teruggekeer di e keer met soldate. Die bewoording impliseer dat Vespasianus en Titus die leer gelei het toe Jerusalem aangeval is. Maar geskiedkundige bronne gee te kenne dat Vespasianus gedurende hierdie tydperk in Rome was. J. O., Australie Ontwaak! antwoord: Volgens die boek Josephus The Essential Writings, deur Paul L. Maier, het Titus inderhaas uit Aleksandrie gekom, saam met die Vyftiende legioen, en by sy vader in Ptolemaıs aangesluit, waar Vespasianus met die Vyfde en Tiende legioen gewag het. Daarbenewens sedie Encyclopedia of the Roman Empire, deur Matthew Bunson, die volgende oor Vespasianus: Met sy seun Titus aan sy sy het hy die Joodse Opstand onderdruk en voorbereidings getref om Jerusalem se tempel in 68 te beleer toe die nuus hom bereik het dat Nero geval het en vervang is deur Galba...Indieherfsvan70hethyinRomeaangekom. Dit wil dus voorkom asof Vespasianus en Titus aanvanklik saam was toe Jerusalem aangeval is. Maar op die een of ander stadium het Vespasianus na Rome teruggekeer en Titus in bevel gelos. Het jy realistiese doelwitte? (Februarie 2011) Toe hierdie artikel voorbeelde van onrealistiese doelwitte gegee het, het dit roem, rykdom, die ideale huweliksmaat of volmaakte gesondheid gemeld. Waarom word n ideale huweliksmaat ingesluit? Waarom is die doelwit om n lewensmaat te vind, onrealisties? S. K., Verenigde State Ontwaak! antwoord: Die artikel het nie beweer dat dit n onrealistiese doelwit is om te trou nie. Dit het eerder gepraat van die soeke na die ideale huweliksmaat. In die konteks van die artikel verwys die ideale maat na n huweliksmaat wat foutloos is, wat geen negatiewe eienskappe het nie. Die soeke na so n maat sal om twee redes tevergeefs wees: Eerstens, so n persoon bestaan nie (Romeine 3:23). Tweedens,as nmensnaso nmaatsoek,isjyingestel op wat jy uit die huwelik sal kry, nie wat jy daartoe sal bydra nie. Selfs sommige getroude mense het die onrealistiese doelwit om hulle huweliksmaat te verander in wat hulle as die ideale huweliksmaat beskou. In teenstelling hiermee bestaan n sterk huwelik uit twee mense wat mekaar se swakhede ken, maar nog steeds in staat is om mekaar te verdra en mekaar vryelik te vergewe. Kolossense 3:13. Ontwaak! Julie

22 DEEL DIE BYBEL N BOEK VAN AKKURATE PROFESIE In hierdie reeks van agt dele bespreek Ontwaak! n uitsonderlike kenmerk van die Bybel die profesiee, of voorspellings, daarin. Die artikels sal jou help om die volgende vrae te beantwoord: Is Bybelprofesiee bloot die werk van slim mense? Of is daar rede om te glo dat dit deur God geınspireer is? Ons nooi jou om die bewyse te ondersoek. Ons het die Messias gevind TYDLYN VAN VIER MESSIAANSE PROFESIE E 1 Die Messias sou n nakomeling van koning Dawid wees 1070 VHJ Dawidwordkoning oordieheleisrael 607 VHJ Jerusalem word deur die Babiloniers vernietig 455 VHJ Bevel word gegee om Jerusalem te herstel en te herbou 22 Ontwaak! Julie 2012

23 EEUE voor Jesus se geboorte het die Hebreeuse profete die koms van die Messias, wat in Hebreeus Gesalfde beteken, voorspel. Hierdie profete het spesifieke besonderhede voorsien oor die toekomstige Messias se geslagslyn en sy lewe waar hy gebore sou word, wanneer hy as die Messias sou verskyn en wat met hom sou gebeur. Christene in die eerste eeu HJ het geglo dat hierdie profesiee deur Jesus vervul is. Hulle het soos die dissipel Andreas gevoel, wat vir sy broer Simon gese het: Ons het die Messias gevind (Johannes 1:40, 41). Was dit die regte gevolgtrekking? Kom ons kyk na net vier van die talle profesieeoordiemessias,eninelkegeval sal ons die bewyse ondersoek. Profesie 1: Hy sal op Dawid se koninklike troon sit. Jesaja 9:7, Knox. Vervulling: Matteus se Evangelieverslag begin met die woorde: Die boek van die geskiedenisvanjesuschristus,dieseun van Dawid, die seun van Abraham. Matteus voorsien dan Jesus se geslagslyn deur Dawid, en die Evangelieskrywer Lukas doen dit ook. Matteus 1: 1-16; Lukas 3: Wat die geskiedenis toon: Die geskrifte van die Joodse geskiedskrywer Josefus toon dat geslagsregisters van Joodse families in die openbare argief beskikbaar was. Hierdie rekords is vernietig in 70 HJ toe Jerusalem verwoes is. Maar voor Jerusalem se vernietiging was dit algemeen bekend dat Jesus n nakomeling van Dawid was (Matteus 9: 27; 20:30; 21:9). As dit nie die geval was nie, kon enigiemand dit bevraagteken of selfs verkeerd bewys het. Maar ons lees nerens dat iemand dit probeer doen het nie. Profesie 2: O Betlehem Efrata, wat te klein is om onder die duisende van Juda te wees, uit jou sal daar vir my die een voortkom wat die heerser in Israel sal word. Miga 5:2. Vervulling: JesusisinBetlehemgebore.Toe keiser Augustus beveel het dat n sensus gehou moet word, moes Jesus se pleegvader, Josef, reis van Nasaret na Judea [Juda], na die stad van Dawid, wat Betlehem genoem word, omdat hy n lid van die huis en familie van Dawid was, om geregistreer te word saam met Maria. Terwyl hulle daar was, het Maria geboorte gegee aan haar seun Jesus. Lukas 2: Die Messias sou in Betlehem in Juda gebore word 3 Die Messias sou 483 jaar nadat die bevel gegee is om Jerusalem te herbou, verskyn 4 Die Messias sou met sondaars sterf en by die rykes begrawe word 2 VHJ 29 HJ 33 HJ Jesus word in Betlehem in Juda gebore in die geslagslyn van Dawid Jesus word gedoop en as die Messias gesalf Jesus sterf met misdadigers en word by die rykes begrawe

24 Wat die geskiedenis toon: Argeologie bevestig dat die Romeine sensusse in die Midde-Ooste gehou het omdat hulle die inligting nodig gehad het vir belastinginvordering en diensplig. Bewyse van so n sensus kan gevind word in n verordening wat in 104 HJ deur die Romeinse goewerneur van Egipte uitgevaardig is. n Kopie van hierdie verordening, wat nou in die Britse Biblioteek is, se: Aangesien die tyd aangebreek het vir die huis-tot-huis-sensus, moet almal wat om die een of ander rede buite hulle [streek] bly, beveel word om na hulle tuiste terug te keer sodat hulle die gewone reeling van die sensus kan gehoorsaam en ook nougeset aandag kan skenk aan die bewerking van hulle landerye. Toe Jesus gebore is, was daar twee dorpe in Israel met die naam Betlehem. Een was in die noorde naby Nasaret. Die ander, wat blykbaar voorheen Efrat (Efrata) genoem is, was naby Jerusalem in Juda (Genesis 35:19). Jesus is in laasgenoemde dorp gebore, net soos Miga sowat agt eeue vroeer voorspel het. Profesie 3: Vanaf die uitgang van die woord om Jerusalem te herstel en te herbou tot op Messias die Leier [sal daar] seweweke...wees,ook twee-en-sestig weke. Daniel 9:25. Vervulling: Die tydperk wat in Daniel se profesie gemeld word, kom te staan op 69 eenhede van 7 jaar elk, of 483 jaar. Die herbouing van Jerusalem het in 455 VHJ begin. Soos voorspel is, het Jesus 483 jaar (69 weke van jare) later, in 29 HJ, die Gesalfde, of Messias, geword, toe hy gedoop is en met God se heilige gees gesalf is. Lukas 3:21, 22. Wat die geskiedenis toon: Vroeg in die eerste eeu HJ het die volk in afwagting verkeer van die Messias se koms (Lukas 3:15). In sy boek A History of Messianic SpeculationinIsraelskryf die Joodse geleer- Vir meer inligting oor hoe hierdie profesie verband hou met die tyd wanneer die Messias sou verskyn, sien bladsye van die boek Wat leer die Bybel werklik?, uitgegee deur Jehovah se Getuies. de Abba Hillel Silver dat die tydperk voor die vernietiging van Jerusalem gekenmerk is deur groot opgewondenheid oor die Messias se naderende koms. Hy se ook dat mense die Messias vroeg in die eerste eeu verwag het. Die afwagting van die Jode, skryf Silver, was gegrond op die algemene chronologie van daardie tyd. Profesie 4: Hy sal sy graf by die goddeloses maak, en by die ryk klas in sy dood. Jesaja 53:9. Vervulling: Jesus is tussen twee veroordeelde misdadigers tereggestel, en tog is hy begrawe in n graf wat in rots uitgekap is en deur n welgestelde gelowige Josef van Arimatea geskenk is. Matteus 27:38, 57-60; Johannes 19:38. Wat die geskiedenis toon: Talle eertydse nie-christelike skrywers insluitende die Joodse geskiedskrywer Josefus en die Romeinse geskiedskrywer Tacitus bevestig dat Jesus as n misdadiger tereggestel is. Tydens argeologiese ondersoeke in Palestina is ou grafte ontdek wat bestaan uit vertrekke of grafkelders wat in rots uitgekap is. Vir n welgestelde en invloedryke man soos Josef van Arimatea sou dit nie n probleem gewees het om so n graf gereed en beskikbaar te henie. Hierdie profesiee is maar net n paar van die talle Messiaanse profesieewatinjesusvervul is. Dit is duidelik dat geen bedrieer hierdie gedetailleerde profesiee sou kon vervul nie. Die feit dat dit vervul is presies soos voorspel is, versterk ons oortuiging dat God die Bron daarvan is en dat hy ook al die voorspelde Messiaanse seeninge vir gehoorsame mense n werklikheid sal laat word. In die volgende artikel in hierdie reeks sal ons n gedagteprikkelende vraag bespreek: As Jesus werklik die beloofde Messias was, waarom was hy bereid om te ly en te sterf? 24 Ontwaak! Julie 2012

25 IS DIT ONTWERP? Die watersalamander se selfvernuwende lens Die watersalamander is merkwaardig weens sy vermoe om liggaamsdele, soos sy organe, weefsel, ledemate en stert, te regenereer, oftewel te laat teruggroei. Maar is die nuwe liggaamsdele so goed soos die oorspronklikes? Wanneer dit by die lens van die watersalamander se oog kom, senavorsersja. Dink hieraan: Watersalamanders regenereer die lense in hulle oe deur irisselle in lensselle te omskep. Om meer omtrent hierdie proses te leer, het bioloe n groep Japannese vuurbuiksalamanders 16 jaar lank bestudeer. Die bioloe het elke salamander se lense agtien keer verwyder. Elke keer het die salamanders se lense teruggegroei, net soos verwag is. Teen die einde van die studie was die salamanders ongeveer 30 jaar oud vyf jaar ouer as hulle verwagte lewensduur in die natuur. En tog kon hulle nog steeds hulle lense net so vinnig laat teruggroei as toe hulle jonger was. Daarbenewens, berig die Universiteit van Dayton in Ohio, VSA, was die nuwe lense feitlik identies aan gesonde lense wat verwyder is van volgroeide salamanders wat nog nooit lense geregenereer het nie. Die bioloog Panagiotis Tsonis, n lid van die span wat die salamanders bestudeer het, erken: Selfs ek was nogal verbaas. Hy het die nuwe lense as volmaak beskryf. Wetenskaplikes hoop dat die watersalamander se vermoe om beskadigde liggaamsdele te laat teruggroei, hulle sal help om te verstaan hoe beskadigde weefsel in mense geregenereer kan word. Die watersalamander is n uitstekende bron van inligting oor regenerasie, se Tsonis, veral in verband met die verouderingsproses. Wat dink jy? Het die watersalamander se selfvernuwende lens deur middel van evolusie ontstaan? Of is dit ontwerp? Nuwe lense is feitlik identies aan die oorspronklikes Boonste foto: Vibe Images/Alamy; middelste foto: Juniors Bildarchiv/Alamy

26 DIE BYBEL SE BESKOUING Wie kan ons w ereld verander? Mense in die w ereld soek antwoorde by hulle leiers. Hulle verwag oplossings, nie halfhartige pogings of verskonings nie. SEKRETARIS- GENERAAL VAN DIE VERENIGDE NASIES, BAN KI-MOON. ONS lewe in wat die Bybel beskryf as kritieke tye... wat moeilik is om deur te kom (2 Timoteus 3:1). Die nuus is vol onheilspellende berigte van oorlog, terrorisme, ekonomiese beroeringe en naderende omgewingsvernietiging. Is daar enige hoop dat dinge sal verbeter? Kan menseregerings die wereld se probleme oplos? Of moet ons erens anders hulp soek? Wat baie nasies beweer Baie nasies beweer dat hulle God se steun het. Byvoorbeeld, die Verenigde State van Amerika beweer in hulle Eed van Getrouheid dat hulle een nasie onder God is, en die woorde Op God vertrou ons verskyn op daardie land se muntstukke en papiergeld. Baie mense wat in die Verenigde State woon, glo natuurlik nie eens dat God bestaan nie en dit is ook die geval in baie ander lande wat beweer dat hulle God se steun het. Selfs mense wat wel in God glo, het verskillende beskouings oor die mate waarin hy by menseaangeleenthede betrokke is. Sommige se dat God glad nie in die mensdom belangstel nie en dat die mens maar oor homself moet regeer. ANTWOORDE 1. Voel. OP VRAE OP BLADSYE 30 EN Wilde dier B. Ander sedatgoddeur menseregerings werk en dat hy hulle pogings om ons wereld te verander, kan seen. Beskryf enige van hierdie stellings wat jy glo? Dink hieraan: As die eerste bewering waar is, is ons in n benarde situasie. Maar as die tweede bewering waar is, moet ons ons afvra: Begunstig God die een nasie bo die ander? As twee nasies oorlog voer en albei vurig bid om die oorwinning te behaal, wie se kant sal God dan kies? Is dit moontlik dat hy nie een van die twee sal ondersteun nie? Wat die Bybel leer 1. Die mens is nie geskep om oor homself te regeer nie. Die Bybel se: Dit behoort nie aan die mens wat loop om sy voetstappe te rig nie (Jeremia 10:23). Die geskiedenis bevestighoewaarhierdiewoordeis.menseheerskappy het nie n beter wereld tot stand gebring nie, nie eers wanneer heersers hoe ideale en die beste bedoelings gehad het nie. In werklikheid het die mens oor die mens geheers... tot sy nadeel. Prediker 8:9. 2. God is besorg oor ons situasie. Hy is bewusvanonssituasieenhetmedelyemetons. Wat meer is, hy sal optree om ons te help. Hoe? Deur middel van sy Koninkryk, wat nooit vernietig sal word nie. Daniel 2: God se Koninkryk is n werklike regering. Dit is dieselfde Koninkryk waarvoor miljoene opregte mense bid in die welbeken- 26 Ontwaak! Julie 2012

27 Kan menseregerings die probleme in die wereld oplos? Of moet ons erens anders hulp soek? de Onse Vader -gebed. In hierdie gebed vra mense God: Laat u koninkryk kom. Laat u wil geskied, soos in die hemel, so ook op die aarde (Matteus 6:10). Let op dat God se Koninkryk nie net toesien dat God se wil in die hemel volbring word nie, maar ook op die aarde. 4. Deur middel van sy Koninkryk kan God en sal hy ons wereld verander. As jy hieroor twyfel, kyk na wat die Bybel leer. God het die mensdom n volmaakte begin in n vreedsame omgewing gegee. Genesis 1: Ondanks die probleme wat ons sien, het God nie sy voorneme met die aarde verander nie. Psalm 37:11, 29. God het reeds stappe gedoen sodat die aarde en die mensdom herstel kan word tot die toestand wat hy oorspronklik in gedagte gehad het. Johannes 3:16. Sal jy daarvan hou om meer te leer oor GodseKoninkrykenhoeditonsw ereld sal verander? Jehovah se Getuies, die uitgewers van hierdie tydskrif, sal jou met graagte help. Bespreek gerus die volgende onderwerpe met hulle wanneer hulle weer aan jou deur klop. Wat is God se Koninkryk? Watter veranderinge sal dit meebring? Wanneer en hoe sal God se Koninkryk hierdie veranderinge teweegbring? HET JY AL GEWONDER? Waarom is menseregerings beperk met betrekking tot wat hulle kan bereik? Jeremia 10:23. Hoe het God getoon dat hy vir ons omgee? Johannes 3:16. Wat sal God se Koninkryk moontlik maak vir die aarde en di e wat daarop woon? Psalm 37:11, 29. Ontwaak! Julie

28 SealtydDankie! WANNEER laas het jy n dankiesebriefie ontvang? Wanneer laas het jy een gestuur? In hierdie wereld van kuberkommunikasie is handgeskrewe dankbetuigings iets wat besig is om uit te sterf. Maar n briefie om dankie te se, is n spesiale manier om mense te laat weet dat jy hulle goedhartigheid waardeer. Hier volg n paar wenke in di e verband. 1. Skryf die kaartjie met die hand om dit persoonliker te maak. 2. Gebruik die persoon se naam. 3. As jy n geskenk ontvang het, noem dit en se hoe jy dit gaan gebruik. 4. Se weer dankie wanneer jy afsluit. n Dankies ebriefie skep n goeie indruk by die ontvanger. Wanneer iemand weer gasvryheid aan jou betoon, iets bedagsaams vir jou doen of jou n geskenk gee, sal dit goed wees om te toon dat jy dit nie as vanselfsprekend aanvaar nie. S ealtyddankie! 28 Ontwaak! Julie 2012

29 WENKE Verwys indirek na geldelike geskenke. Moet byvoorbeeld nie die bedrag meld wat jy ontvang het nie, maar se eerder: Baie dankie vir jou vrygewigheid. Ek sal jou geskenk gebruik vir... Sluit net inligting in wat verband hou met die geskenk en jou waardering daarvoor. Dit is nie nou die tyd om jou somervakansie of n onlangse besoek aan die hospitaal breedvoerig te bespreek nie. Moenie kla oor enige probleme wat jy met die geskenk gehad het nie. Dit sou byvoorbeeld ongevoelig wees om te skryf: Dankie vir die broodrooster maar dis te groot vir my kombuistoonbank! Die Bybel bevorder n gees van dankbaarheid (Lukas 17:11-19). Dit vermaan ons om onophoudelik [tot God] te bid en voeg by: Betuig dank in verband met alles. 1 Tessalonisense 5:17, 18. Liewe tannie Marie Baie dankie vir die wekker! Aangesien ek gereeld verslaap, maak ek reeds goeie gebruik daarvan. Dit was lekker om Tannie verlede week te sien, en ek hoop Tannie het veilig tuis gekom. Ons sien daarna uit om Tannie binnekort weer te sien. Weer eens baie dankie vir die praktiese geskenk! Vriendelike groete Johan DANKIE

30 VIR GESINSBESPREKING Wat ontbreek in hierdie prent? Lees Genesis 1: Kyk nou na die prent. Watter dinge is nie daar nie? Skryf jou antwoorde hieronder neer. Voltooi die prent deur die kolletjies te verbind, en kleur dit dan in. 1 2 VIR GESINSBESPREKING se antwoorde is op bladsy 26 VIR BESPREKING: MetwiehetGodgepraattoe hy gese het: Laat ons mense maak na ons beeld, ooreenkomstig ons gelykenis? LEIDRAAD: Lees Johannes 17:1, 5; Kolossense 1:15, 16. In watter opsig is mense na God se beeld gemaak? LEIDRAAD: Lees Kolossense 3:10; 1 Petrus 1:16. Watter eienskappe vanjehovahgodenjesusbe ındruk jou die meeste? Hoe kan jy hulle eienskappe navolg? LEIDRAAD: Lees Efesiers4:31,32;1Johannes4:7,8. GESINSAKTIWITEIT: Maak n lysie van jou vyf gunstelingdiere. Soos Adam, kan jy die diere dan nuwe name gee na aanleiding van hoe hulle lyk, watter geluid hulle maak of hoe hulle optree. Lees elke nuwe naam hardop, en kyk of die res van die gesin kan raai watter dier dit is BEGIN EINDE As jy nog afskrifte van Vir gesinsbespreking wil druk, kan jy gaan na

31 Versamel en leer Knip uit, vou in die helfte en bere Laaste Bybelboek geskryf Rome In Tarsus gebore. Hy het as n sendeling in Europa en Klein-Asie gedien 1 HJ 98 HJ EUROPA Tarsus Jerusalem Het in die eerste eeu HJ gelewe PAULUS P A U L U S PROFIEL n Voormalige vervolger van Christene wat later self n Christen en n apostel vir die nasies geword het. Jehovah het hom gebruik om 14 boeke van die Christelike Griekse Geskrifte te skryf. Paulus het duisende kilometers as n sendeling gereis en gemeentes in Europa en Klein-Asie gestig. Romeine 11:13; 1 Timoteus 1: Adam geskep ANT WOORDE A. tente. Handelinge 18:3-5. B.... van huis tot huis. Handelinge 20:20. C. Eutigus. Handelinge 20: VHJ BYBEL K AART 19 VRAE A. Paulus het hom in sy bediening onderhou deur te maak. B. Die apostel Paulus het mense geleer in die openbaar en... C. Paulus het n jong man met die naam opgewek. KLEIN-ASIE Volke en lande 3. Ons name is Mate, 7, en Nia, 8. Ons woon in die Republiek van Georgie. Omtrent hoeveel Getuies van Jehovah is daar in die Republiek van Georgie? Is dit , of ? 4. Watter kolletjie wys waar ons woon? Trek n sirkel daarom, maak n kolletjie waar jy woon en kyk hoe ver jy van die Republiek van Georgie is. Prentejag vir kinders Kan jy hierdie prente in die tydskrif vind? Beskryf in jou eie woorde wat in elke prent gebeur. B C A D Ontwaak! Julie

32 n Veranderde wereld Sal jy dit ooit sien? Die voorbladreeks van hierdie Ontwaak! bespreek n begeerte wat mense regoor die wereld het n begeerte na n beter wereld. Kan jy verwag om so iets te sien? Die uitgewers van hierdie tydskrif, Jehovah se Getuies, glo dat slegs die Bybel ons kan help om te verstaan wat die toekoms inhou. Dit is die enigste heilige boek waarin die mensdom se geskiedenis totdiebeginteruggevoerword.diebybels e ook vir ons wat voorle en dit is nie die droewige toekoms wat baie hulle voorstel nie. Sal jy graag meer wil weet oor wat die Bybel oor hierdie onderwerp se? Die boek Wat leer die Bybel werklik? kan jou help. Dit word uitgegee deur Jehovah se Getuies en is nou in 244 tale beskikbaar. Q Lewer asseblief hierdie boek by my af, sonder enige verpligting. Dui taalvoorkeur aan. Q Tree asseblief met my in verbinding in verband met n gratis tuisbybelstudie. WAT LEER DIE BYBEL werklik? Naam Straatadres Dorp/Stad Provinsie Telefoonnommer g12 07-AF